در بخش قبل در مورد زبان تات ها مطالبی گفته شد ، اگر دوس دارید در مورد این زبان کهن بدانید به ادامه مطلب رجوع کنید....
جلال آل احمد : 
احسان یار شاطر : 
به همین خاطر و به دلیل اشتراکات زبان تاتی و مادی به نظر دکتر یار
شاطر نیز زبان تاتی بازمانده زبان مادهاست که تاکنون در نواحی دور افتاده و در پناه کوهستان
ها و یا در میان گروه هایی که نیرو و استقلال فطری بیشتری داشته اند دوام یافته است.
دکتر یار شاطر می نویسد: (( در نواحی شمال غربی ایران زبان رایج اکثر ایرانیان ترکی است.
ولی در گوشه و کنار این نواحی هنوز گروه هایی هستند که به زبان کهن تر این سامان سخن
می گویند. غالب این زبان ها با وجود اهمیتی که دارد هنوز انتشار نیافته. این جانب در طی چند
سال گذشته در ضمن جستجویی که برای یافتن بازمانده زبان های ایرانی در سرزمین قدیم ماد
در پیش گرفته بودم ، موفق شدم ، به عده ای از این زبان ها دسترسی پیدا کنم و آن ها را
ضبط نمایم. این زبان ها در سرزمینی که میان رود ارس در شمال و سمنان و سنگسر در شرق
و حدود ساوه و همدان در جنوب و مغرب گسترده است ، پراکنده اند و با یکدیگر رابطه قوی
دارند و اکثر آن ها را می توان از یک گروه به شمار آورد. از آنجا که سرزمین این زبان ها در ماد
قدیم قرار دارد و قواعد صوتی و دستوری آن ها نیز منافی با آنچه از زبان مادها می دانیم نیست
بجا خواهد بود اگر این زبان ها را به عوض (( تاتی )) که نارساست و ظاهرا ترک زبانان مصطلح
کرده اند (( مادی )) بخوانیم. خاصه آنکه در تاریخ ایران دلیلی در دست نیست که (( تات زبان
های )) این نواحی از محل دیگری به این سرزمین کوچ کرده باشند و تردید نیست که لهجه
های ایرانی این نواحی به جزء فارسی و کردی بازمانده لهجه های مادهاست ، که تاکنون در
نواحی دور افتاده و در پناه کوهستان ها و یا در میان گروه هایی که نیرو و استقلال فطری
بیشتری داشته اند دوام یافته است. ))
در تایید گفته های دکتر یار شاطر ، شادروان جلال آل احمد نیز ، ضمن تحقیق در مورد دو
روستای تات نشین ، چنین می نویسد: (( تاتی... مسلما یکی از لهجات قدیمی در زبان فارسی
است و اگر اقوام شرق شناسان و زبانشناس ها را ملاک بدانیم آثاری از زبان قدیمی اقوام ماد
در آن باقی ماند است. ))
تاتی که نام عمومی دسته هایی از لهجه های ایرانی است از یک طرف با سمنانی و از طرفی
با تالشی مرتبط می باشد و کلا تات ها و تالش ها یاران همزاد بوده و دارای اشتراک های
عمیقی هستند و کلمات مشترک زیادی بین این دو زبان وجود دارد. مانند: سفید ( ایسبی ) ،
جا ( یاگا ) ، شهر ( شر ) ، کنار ( ور ) ، خانه ( کیه ) ، کهنه ( کنه ) ، دویدن ( ویریتن ).
سید احمد کسروی نیز ضمن پژوهشی مفصل درباره آذری ، زبان آذربایجانی ها در روزگار پیش
از استیلای اقوام ترک ، تاتی امروزی را به عنوان بازپسین یادگار آن زبان به روشنی شناسایی
و می نویسد: (( آذری به یکبار از آذربایجان ناپدید نگشته است و هنوز در چند جا میان خود
بومیان به آن زبان سخن گفته می شود. ))
لینک های مرتبط :
زبان تاتی : fa.wikipedia.org/wiki/زبان_تاتی_ایران
یار شاطر : fa.wikipedia.org/wiki/احسان_یارشاطر
جلال آل احمد : fa.wikipedia.org/wiki/جلال_آل_احمد
