سید احمد کسروی نیز ضمن پژوهشی مفصل درباره آذری ، زبان آذربایجانی ها در روزگار پیش از استیلای اقوام ترک ، تاتی امروزی را به عنوان بازپسین یادگار آن زبان به روشنی شناسایی و می نویسد: (( آذری به یکبار از آذربایجان ناپدید نگشته است و هنوز در چند جا میان خود بومیان به آن زبان سخن گفته می شود. ))....
تاکستان و ( رفقا ) :
وی آذری ( تاتی ) را زبان پیشین آذربایجان می داند و معتقد است.
ترکی زبانی است که با استیلای حکومت ترکان و رسمی شدن آن در کشور در این منطقه
رواج پیدا کرده است ولی زبان پیشین این مردم تاتی یا آذری بوده است. لیکن هم اکنون به
اشتباه لفظ آذری به زبان ترکی اطلاق می شود در صورتی که آذری زبان باستان شمال غربی
ایران ( آذربایجان ) بوده که هم اکنون نیز در بعضی قسمت ها از جمله تاکستان دیده می شود.
از دیگر ویژگی های این زبان که گویای قدمت و اصالت نژادی مردم تات زبان بوده این است که
در لغات این زبان ویژگی جنسیت ( مذکر و مونث بودن ) وجود دارد ، و افعال به تناسب جنسیت
صرف می شوند. این خصوصیت نشانه های بسیار روشن و ارزشمندی است که مبین قدمت و
ظرافت این زبان می باشد. از نکات قابل توجه این ویژگی ، آن است که اسم هایی که مونث
هستند اعم از نام های انسان ، حیوان ، نباتات و میوه ها همه قدرت زایش و باروری داشته و
می توانند مشابه خود را بسازند. مانند: همه اسم های تاتی که برای میوه ها وضع شده ،
چون: ویمه ( vEymE ) ، انگوره ( angorE ) و... از خصوصیات جالب دیگر در این زبان قدرت
واژه سازی است. در سال های قبل که گویشوران تات کمتر دستخوش خود باختگی فرهنگی
شده بودند برای همه ابزار و اشیایی که از جایی دیگر آورده می شد نام تاتی می ساختند
و زبان ، کاملا پویا ، زنده و آماده برای پذیرش مفاهیم ، مطالب و هر چیز تازه بوده است.
( یکی از گویشوران کهنسال تات برای یک ابزار کشاورزی و تک تک قطعات و اجزاء آن نام
های تاتی را ساخته و به کار می برد و موجب شگفتی نگارنده گشت که یک وسیله کشاورزی
به نام خرمنکوب ، دارای شانزده قطعه بوده ، هر قطعه آن نامی تاتی داشته باشد. )
در زیر چند نمونه از لغات مشترک تاتی و پهلوی آورده می شود که نشان دهنده اشتراک
این زبان با زبان ایران باستان است. البته تعداد این لغات زیاد است که برای نمونه ده مورد
آورده شده است.
متاسفانه جدول در این جا نمی شود درست کرد. متاسفم!
تاتی پهلوی فارسی تاتی پهلوی فارسی
az از من varon وارون باران
duru دورو دروغ domd دُمب دم
valg وَلگ برگ gil گیل گل
tum توم تخم mijik میچیک مژه
vahar وهار بهار mex مِخ میخ
بقیش در ادامه. لذت ببرید!!!
